Văn hóa cơ sở
Hoài niệm miền đất cổ

Nằm trong một quần thể, núi sông nương tựa chế hóa lẫn nhau theo thuyết phong thủy phương Đông, Vạn Kiếp có dãy núi Rồng hình tay ngai, bao bọc lấy thung lũng đầy thơ mộng.

Chuyện xưa kể rằng: Thuở ấy, có ông thầy Tầu cao tay, đêm đêm nhìn về bầu trời Đại Việt thấy vượng khí loang ra khắp một vùng, biết là đã xuất hiện nhân tài kiệt hiệt. Ông dò tìm phương vị, về phía Đông thành Thăng Long, thuộc đất Phượng Nhỡn,định yểm bùa trấn áp. Nhưng lạ thay, khi ra đến giữa dòng sông Bằng Hà, bỗng nhiên trời tối sầm, rồi ba ba thuồng luồng nổi lên cùng sóng gió, dìm thuyền xuống đáy nước. Thầy Tầu thoát chết, kinh hồn bạt vía, ngửa mặt lên trời mà than rằng:“Đất thậm thiêng!”.

Chẳng biết thực hư ra sao, mà dải đất ấy, về sau có tên gọi Chí Linh?

Miền đất địa linh nhân kiệt

Chuyện nhuốm màu huyền thoại, nhưng gợi niềm tự hào dân tộc, trở thành sức mạnh tinh thần kỳ diệu của người dân quê, trong cuộc vật lộn với thiên nhiên, và giặc giã để sinh tồn.

 Lục Đầu Giang hội tụ khí trời, là hợp lưu của sáu con sông: Thiên Đức, Nguyệt Đức, Lục Nam, Thương, Thái Bình và Kinh Thầy...Khi con gàcất lên tiếng gáy, gọi những bếp lửa làng quê thuộc ba tỉnh Hải Dương, Bắc Ninh, Bắc Giang bừng lên...

Ở đây sử sách còn nhắc tới vụng Trần Xá, bến nước Bình Than…và câu chuyện Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản bóp nát quả cam, khi không được dự họp với triều thần bàn kế đánh giặc Nguyên Mông. Chàng trở về chiêu quân bản bộ, giương cao ngọn cờ thêu sáu chữ vàng “Phá cường địch, báo Hoàng ân”.

 

Cồn kiếm

Trên miền đất này có đền Vạn Kiếp.

          Nằm trong một quần thể, núi sông nương tựa chế hóa lẫn nhau theo thuyết phong thủy phương Đông, Vạn Kiếp có dãy núi Rồng hình tay ngai, bao bọc lấy thung lũng đầy thơ mộng. Hai nhánh núi Rồng tiến sát ra dòng sông tạo thành hai mũi nhọn Bắc Đẩu và Nam Tào. Vạn Kiếp hùng vĩ và ngoạn mục, là vị trí quân sự trọng yếu của nhà Trần, là phủ đệ, đại bản doanh của Quốc công tiết chế Trần Quốc Tuấn trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm thế kỷ 13.

Mấy trăm năm sau, vẫn âm vang hịch văn bất hủ:Ta thường tới bữa quên ăn,nửa đêm vỗ gối, ruột đau như cắt, nước mắt đầm đìa”, còn nghe rõ lời ông trăng trối trước quân vương, lúc lâm chung“Khoan thư sức dân, làm kế sâu rễ bền gốc. Đó là thượng sách giữ nước...”.

Trong đê có đền thờ, ngoài đê là sông Thương. Thật diệu kỳ, gần nghìn năm nay, giữa bốn bề sóng nước nổi lên một cồn đất mang hình lưỡi gươm.. Người ta truyền rằng: Năm xưa Trần Quốc Tuấn chém giặc, gươm của ngài đã văng ra. Rồi từ lòng sông đùn lên dải đất ấy, như nhắc nhở đời sau rằng, muốn giang sơn bình yên, bền vững phải đề phòng, không xa rời vũ khí trước hiểm hoạ xâm lăng?

Cách Vạn Kiếp không xa là Côn Sơn,bức tranh thiên nhiên đầy âm thanh hương sắc: “Khói đầu non, ráng ngoài đảo, gấm vóc phô bầy. Hoa dọc suối, cỏ ven rừng, biếc hồng phấp phới... Xa vời mà hư không, sâu thẳm mà yên lặng...”(Nguyễn Phi Khanh).

 Côn Sơn thơ mộng, có ngọn núi Kỳ Lân hình dáng con sư tử khổng lồ, dừng chân ở đây nhìn về phương Đông ngẫm nghĩ?

Côn Sơn là quê hương Nguyễn Trãi, vị anh hùng dân tộc. Ông đã sống những năm tháng cuối cùng oan khuất của cuộc đời.

Mùa xuân năm 1965, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về thăm Côn Sơn. Tuy cách nhau hơn 5 thế kỷ, nhưng hai trái tim lớn đã gặp nhau ở đây.

Cách Côn Sơn không xa về phía Nam, đền Cao cổ kính. Đền tọa lạc trên đỉnh núi Thiên Bồng, xung quanh tỏa bóng rừng lim cổ thụ nguyên sinh, dựa lưng vào dãy núi Voi, trước mặt là dòng Nguyệt Giang uốn lượn. Quần thể đền Cao xây dựng từ thời Tiền Lê (năm 981) thờ 5 vị tướng là anh em ruột họ Vương có công giúp vua Lê Đại Hành đánh tan giặc Tống. Khi họ mất, đều được nhà vua phong mỹ tự đại vương và công chúa, chúng dân tôn kính xây dựng đền thờ quanh năm cúng tế.

Chí Linh bát cổ

 Trên một không gian rộng chưa đầy ba mươi cây số vuông, đất Chí Linh xưa có tới 8 di tích được mệnh danh là Chí Linh bát cổ.

Đó là “Tinh phi cổ tháp”, gắn liền với tên tuổi Nguyễn Thị Duệ- Người phụ nữ nhan sắc, giả dạng nam nhi, thi đỗ Tiến sĩ triều Mạc, trở thành Nữ học sĩ, bà chúa Sao Sa. Là “Tiều ẩn cổ bích” - bức tường bao quanh ngôi nhà của thầy giáo Chu Văn An đức cao vọng trọng, sống dưới triều vua Trần Dụ Tông.

Ông dâng “Thất trảm sớ” xin vua giết 7 tên gian nịnh không thành, đã từ quan về ở ẩn trên núi Phượng Hoàng dạy học, làm thơ, bốc thuốc cứu đời.

Ông mất, học trò và nhân dân mai táng trên núi Phượng Hoàng, được vinh danh “thầy giáo muôn đời”. Cách không xa “Tiều ẩn cố bích” còn có ngôi chùa “Huyền Thiên cổ tự.”...Tám trăm năm trước, giữa tiếng mõ, tiếng chuông chốn núi rừng tĩnh lặng, bảng lảng khói sương, nhà sư Huyền Thiên từng tu luyện và luyện linh đan trường sinh cứu đời.

 

Trạng nguyên cổ đường

Ngược lên phía Bắc, gần đền Vạn Kiếp có một địa danh “Dược lĩnh cổ viên” (vườn thuốc trên núi Dược Sơn), gần bản doanh của Quốc công Tiết chế Trần Quốc Tuấn.

Tương truyền Hưng Đạo Vương giao cho tướng lĩnh tổ chức trồng cây thuốc nam, chữa trị cho quân lính bị thương trong chiến đấu.

Miền đất cổ ấy, có “Phao Sơn cổ thành” - thành nhà Mạc những năm đầu tạo dựng triều đại của mình. Chiến tranh Lê- Trịnh - Mạc khốc liệt kéo dài trên 90 năm, thời gian phá hủy, nay chỉ là phế tích, duy nhất còn câu ca để lại xót xa:

“Ai đưa tôi đến chốn này/ Bên kia Phả Lại bên này thành Phao?”...

Đặc biệt, gần sát sông Kinh Thầy, giữa một cánh đồng bằng phẳng, nổi lên một khuôn viên xanh mát bóng cây. Nơi đây có đền thờ Quốc Phụ.

Ngôi đền được xây trên nền nhà của Tể tướng Trần Quốc Chẩn, sử sách gọi là “Thượng Tể cổ trạch”.

Là thân phụ của hoàng hậu (vợ vua Trần Minh Tông), Tể tướng Trần Quốc Chẩn đã bị hàm oan trong vụ tranh chấp ngôi thái tử... Ông bị vu oan làm phản loạn. Sau được minh oan. Chúng dân thương tiếc lập đền thờ, cúng tế.

Từ đây, nhìn về phía Nam, trên sông Kinh Thầy có bến đò đi vào sử sách: “Nhạn Loan cổ độ” gắn liền với tên tuổi Trần Khánh Dư, cuộc đời một tôn thất nhà Trần, từng bị cách chức làm thứ dân. Ông về đây, hái củi, quăng chài mưu sinh…Cũng từ bến đò ấy, ông được vua Trần biết đến, cho phục chức và thống lĩnh quân thuỷ, đánh giặc lập công, để lại danh thơm bất hủ muôn đời, một khúc tráng bi trong sử Việt.

Từ nam ngạn sông Kinh Thầy có “Trạng nguyên cổ đường” và tại làng Long Động quê ông, vẫn còn đền thờ Lưỡng Quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi.

Lưu Vũ Tích, nhà thơ đời Đường có câu thơ: Sơn bất tại cao, hữu tiên tắc danh, thủy bất tại thâm, hữu long tắc linh(núi không cần cao, có tiên ở ắt nổi tiếng, nước không cần sâu, có rồng ở ắt thiêng)

Chí Linh, dẫu núi không cao, nước không sâu, nhưng từ bao đời có nhiều bậc đức cao vọng trọng, tìm về lập nghiệp, lập công, lập danh. 

Đất đã dung dưỡng tâm hồn con người thành phẩm giá.

Người làm cho mảnh đất thành sang trọng, thiêng liêng.

 
   Khúc Hà Linh 
Các tin mới hơn
Long trọng Lễ kỷ niệm 120 năm Ngày sinh Phó Chủ tịch nước Nguyễn Lương Bằng(28/03/2024)
Dâng hương, dâng hoa kỷ niệm 120 năm Ngày sinh cố Phó Chủ tịch nước Nguyễn Lương Bằng tại xã Thanh Tùng(28/03/2024)
Phó Chủ tịch nước Nguyễn Lương Bằng: Tấm gương về nhân cách; Người cộng sản mẫu mực (28/03/2024)
Trường Trung cấp Văn hóa, Nghệ thuật và Du lịch tổng kết Tháng thanh niên.(25/03/2024)
Hình ảnh văn hóa, thể thao Lễ hội truyền thống đền Tranh năm 2024(25/03/2024)
Các tin cũ hơn
Lệ “nộp cheo”, một cổ tục của thôn làng truyền thống(16/07/2021)
Văn hóa mạng của người Việt đang ở mức độ nào ?(16/07/2021)
Đồng chí Nguyễn Thành Trung giữ chức Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch(01/07/2021)
Những “hạt nhân” tiêu biểu trong phong trào văn nghệ ở Thanh Miện(30/06/2021)
Nhìn lại công tác Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Múa Rối nước tỉnh Hải Dương (30/06/2021)
Điểm du lịch
Khu trải nghiệm Côn Sơn: Điểm đến mới lạ, độc đáo, hấp dẫn du khách
Hướng đến Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2023, Khu trải nghiệm Côn Sơn (Côn Sơn Camping) chính thức khai trương đón chào du khách đến tham quan, trải nghiệm và tận hưởng không gian xanh mát tại Côn Sơn Camping.
Tìm kiếm
Liên kết website
na
na
na
na
na
http://dochoi.haiduong.net.vn

Mua sắm đồ chơi online, Chuyên đồ chơi điều khiển từ xa, chuyên xếp hình Lego, chuyên siêu xe, bán buôn bán lẻ đồ chơi, hải dương, đồ chơi rẻ nhất, đồ chơi độc đáo, đồ chơi hải dương uy tín