Sáng18/3 (tức 9/2 âm lịch), Huyện ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện Nam Sách long trọng tổ chức lễ tưởng niệm 678 năm ngày tạ thế của Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi và khai hội đền Long Động 2024.

Dự lễ dâng hương có các đồng chí: Lê Văn Hiệu, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương; Nguyễn Minh Hùng, TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cùng đại biểu lãnh đạo các sở, ban, ngành, đoàn thể tỉnh; lãnh đạo các huyện, thành phố thị xã trong tỉnh, tỉnh bạn; lãnh đạo huyện Nam Sách có đồng chí: Dương Văn Xuyên - Tỉnh Ủy viên, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện, lãnh đạo Huyện ủy, UBND huyện, các đại biểu, con cháu Mạc tộc và đông đảo nhân dân trong huyện và du khách thập phương.

Trong diễn văn tưởng niệm đồng chí Hồ Ngọc Lâm, Chủ tịch UBND huyện Nam Sách nêu rõ, đền Long Động, xã Nam Tân nơi thờ 3 danh nhân khoa bảng hàng đầu đất Việt cùng mang họ Mạc, đó là: Thủ khoa Minh kinh bác học Mạc Hiển Tích, đỗ đầu tại khoa thi năm Quảng Hựu thứ 2 (Bính Dần, 1086) tương đương Trạng nguyên, được chọn làm Hàn Lâm học sỹ, sau thăng lên Thượng thư Bộ lại. Ông là một người có biệt tài về chính trị, từng đi sứ Chiêm Thành năm Hội Phong thứ 4 (1094); Tiến sĩ Mạc Kiến Quan (em ruột của Trạng nguyên Mạc Hiển Tích) thi đỗ khoa thủ tuyển (năm Kỷ Ngọ 1089) làm quan đến chức Thượng thư bộ Công và Lưỡng Quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (đời thứ 5 của Trạng nguyên Mạc Hiển Tích) thi đỗ Trạng nguyên năm Giáp Thìn (1304), đời vua Trần Anh Tông.

Theo chính sử ghi lại, Lưỡng quốc Trạng nguyên là người vô cùng mẫn tiệp, thông tuệ, có tài kinh bang tế thế, làm quan đến chức Đại Liêu Tả bộc xạ (Tể tướng) đứng đầu triều, trải qua ba đời vua Trần Anh Tông, Trần Minh Tông và Trần Hiến Tông. Tương truyền, ông từng hai lần đi sứ, với sự hiểu biết uyên bác, tài hùng biện và khéo léo ứng xử của một nhà ngoại giao tài ba, ông được vua quan nhà Nguyên vô cùng nể phục và phong làm Lưỡng quốc Trạng nguyên: "Lưỡng quốc trạng nguyên danh bất hủ/Tam hiền Lũng động phúc trường lưu". Ông mất ngày 10 tháng 2 năm Bính Tuất (1346) tại quê nhà. Với tài năng, đức độ và công lao to lớn của ông, vua Trần đã phong cho ông tước Hầu và xây dựng Đền thờ ông để muôn đời thờ phụng. Theo sử sách ghi lại, năm 1527, Mạc Đăng Dung (đời thứ 7 của Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi) lập nên nghiệp Đế. Sau khi lên ngôi, Thái tổ Mạc Đăng Dung sắc chỉ xây dựng điện Sùng Đức làm nơi thờ cúng tổ tiên, ngay chính trên nền nhà của cụ Mạc Đĩnh Chi và truy tôn đế hiệu cho Tổ tiên.

Ngày nay, tại Nam Sách còn lưu giữ những dấu ấn về cuộc đời và sự nghiệp của Mạc Đĩnh Chi qua những di tích như: Đền thờ Long Động, Trạng nguyên Cổ đường - Nơi ông về dạy học, khu Lăng mộ và Điện Sùng Đức. Di tích về ông tuy không còn được nguyên vẹn, nhưng tài năng, đức độ, sự cống hiến của ông đối với giang sơn, đất nước còn mãi lưu truyền, như lời vua Trần Minh Tông đã ca ngợi: "Ông là một bậc quý nhân cao sang, một đoá sen vàng luôn toả ngát trong tòa giếng ngọc - non sông Đại Việt".

Đền Long Động được công nhận là di tích lịch sử, văn hóa cấp quốc gia năm 1995. Năm 2019, UBND tỉnh Hải Dương công nhận di tích là điểm du lịch cấp tỉnh. Lễ hội đền Long Động năm 2024, là năm thứ hai, UBND huyện Nam Sách tổ chức Lễ hội theo quy mô cấp huyện, nhằm nâng tầm vị thế của Lễ hội truyền thống đền Long Động.

Đây là một sự kiện văn hóa mang đậm nét giá trị văn hóa truyền thống dân tộc, thể hiện đạo nghĩa "Uống nước nhớ nguồn", góp phần bảo tồn, phát huy di sản văn hoá dân tộc. Lễ hội diễn ra trong 3 ngày, từ 18 - 20/3 (tức 9 - 11/2 âm lịch). Với các nghi lễ nghi thức truyền thống gồm: lễ cáo yết, lễ rước Thánh, lễ tế khai hội, khai mạc lễ hội, lễ dâng hương tưởng niệm 678 năm ngày mất của Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi, lễ tế rã hội (tế yên vị) và lễ rước Thánh về Lăng. Phần hội có các hoạt động văn hóa văn nghệ như: biểu diễn các tiết mục văn nghệ đạt giải thi các bài hát về Nam Sách, Hội thi Trạng nguyên nhỏ tuổi, Trao học bổng Quỹ khuyến học Mạc Đĩnh Chi, Giao lưu văn nghệ và tổ chức các trò chơi dân gian: đập niêu, bịt mắt bắt vịt…

P.V